عوارض بارداری

عوارض دوران بارداری چیست

اغلب بارداری‌ها بدون ایجاد هیچ عوارضی سپری می‌شود. با این حال برخی از زنان باردار عوارض دوران بارداری را تجربه می‌کنند که می‌تواند سلامت مادر و کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

گاهی اوقات بیماری‌ها یا شرایط مزمنی که مادر قبل از بارداری داشته است، منجر به عوارض دوران بارداری می‌شود. برخی از عوارض نیز ممکن است هنگام زایمان رخ دهد.

تشخیص زودهنگام و مراقبت‌های دوران بارداری می‌تواند خطرات احتمالی در مادر و نوزاد را کاهش دهد. برخی از شایع‌ترین عوارض بارداری به شرح زیر است:

چه کسانی در معرض خطر عوارض دوران بارداری قرار دارند؟

اگر دچار بیماری مزمنی هستید با پزشک خود برای به حداقل رساندن هرگونه عوارض دوران بارداری صحبت کنید. گاهی اوقات ممکن است با توجه به شرایطی که دارید، نیاز به نظارت شما در بارداری باشد.

برخی از بیماری‌ها و شرایطی که می‌تواند در بارداری شما عوارض ایجاد کند، به شرح زیر است:

  • دیابت
  • سرطان
  • فشار خون بالا
  • عفونت‌ها
  • بیماری‌های مقاربتی از جمله HIV
  • مشکلات کلیوی
  • صرع
  • کم خونی

عوامل دیگری که ممکن است خطر ایجاد عوارض دوران بارداری را افزایش دهد، شامل موارد زیر است:

  • بارداری در سن ۳۵ سالگی یا بیشتر
  • بارداری در سنین پایین
  • داشتن اختلال مرتبط با خوردن مانند بی‌اشتهایی
  • سیگار کشیدن
  • استفاده از داروهای غیرقانونی
  • نوشیدن الکل
  • داشتن سابقه سقط جنین یا زایمان زودرس
  • حمل چند قلو مانند دو قلو یا سه قلو
زایمان زودرس
زایمان زودرس

شایع‌ترین عوارض دوران بارداری چیست؟

علائم طبیعی بارداری و علائم عوارض گاهی اوقات به سختی قابل تشخیص هستند. بسیاری از مشکلات به صورت خفیف رخ می‌دهد و پیشرفت نمی‌کنند. 

در صورتی که نگرانی در این باره دارید، با پزشک خود در میان بگذارید. از شایع‌ترین عوارضی که در بارداری تجربه می‌شود به شرح زیر است:

فشار خون بالا

فشار خون بالا زمانی رخ می‌دهد که شریان‌هایی که خون را از قلب به اندام‌ها و جفت می‌برند، باریک شوند. فشار خون بالا با بسیاری از عوارض دیگر مانند پره اکلامپسی همراه است. 

این مشکل می‌تواند شما را در معرض زایمان زودرس قرار دهد. همچنین کنترل فشار خون با مصرف دارو در دوران بارداری در شرایطی که نوزادانی با جثه بزرگ متولد می‌شوند، بسیار مهم است.

دیابت بارداری

دیابت بارداری باعث افزایش سطح قند خون بیشتر از حد طبیعی می‌شود. برخی از خانم‌ها باید برای کنترل سطح قند خون، برنامه غذایی خود را تغییر دهند.

برخی دیگر ممکن است برای کنترل سطح قند خون نیاز به استفاده از انسولین داشته باشند. دیابت بارداری معمولا بعد از بارداری برطرف می‌شود.

پره اکلامپسی

پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری از دیگر عوارض دوران بارداری است. این عارضه بعد از ۲۰ هفته اول بارداری رخ می‌دهد و باعث فشار خون بالا و ایجاد مشکل در کلیه می‌شود.

معمولا درمانی که برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری در نظر گرفته می‌شود، زایمان مادر است. اگر در هفته ۳۷ تا ۴۰ بارداری باشید، ممکن است پزشک زایمان را توصیه کند. 

در صورتی که زمان زایمان زود باشد، پزشک باید مادر و جنین را تحت کنترل داشته باشد.

آنها ممکن است دارویی برای کمک به کاهش فشار خون و کمک به رشد کودک تجویز کنند، گاهی برخی از بیماران نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.

زایمان زودرس

زایمان زودرس زمانی رخ می‌دهد که قبل از هفته ۳۷ بارداری زایمان کنید. در واقع زودتر از این موعد، اندام‌های کودک شما مانند ریه و مغز به خوبی رشد نکرده‌اند. 

مصرف برخی از داروها می‌تواند زایمان زودرس را متوقف کند. به‌طور کلی پزشکان در این مواقع استراحت مطلق را به مادران توصیه می‌کنند تا کودک زودتر از زمان موعد متولد نشود.

پره اکلامپسی
پره اکلامپسی

سقط جنین

منظور از سقط جنین اتمام بارداری در ۲۰ هفتگی است. طبق تحقیقات انجام شده در این زمینه، مشخص شده است ۲۰ درصد از بارداری‌های سالم منتهی به سقط می‌شود.

گاهی اوقات قبل از اینکه خانم از بارداری مطلع شود، این اتفاق رخ می‌دهد. در بیشتر موارد سقط جنین قابل پیشگیری نیست.

در صورتی که اتمام بارداری بعد از هفته ۲۰ بارداری باشد، به عنوان مرده زایی شناخته می‌شود و در اکثر مواقع علت ایجاد چنین مشکلی مشخص نیست. مسائلی که منجر به مرده زایی می‌شود به شرح زیر است:

  • مشکلات مرتبط با جفت
  • بیماری‌های مزمن در مادر
  • عفونت‌ها

کم خونی

منظور از کم خونی، کمتر بودن تعداد گلبول‌های قرمز، از حد طبیعی است. اگر کم خونی دارید، ممکن است احساس خستگی و ضعف داشته باشید و رنگ پریده به نظر برسید.

کم خونی در بارداری ممکن است دلایل زیادی داشته باشد و پزشک باید علت اصلی این عارضه را در بارداری درمان کند.

مصرف مکمل‌های آهن و اسید فولیک در بارداری ممکن است کمک‌کننده باشد؛ زیرا، اکثر موارد کم خونی به دلیل کمبود آهن رخ می‌دهد.

عفونت‌ها

انواع عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و انگلی ممکن است بارداری را پیچیده کند. عفونت‌ها می‌توانند هم برای مادر و هم برای نوزاد بسیار مضر باشد، به همین جهت درمان به موقع بسیار مهم است. 

برخی از نمونه‌های عفونت در بارداری به شرح زیر است:

  • عفونت دستگاه ادراری
  • واژینوز باکتریال
  • سیتومگالوویروس
  • استرپتوکوک گروه B
  • ویروس هپاتیت B که ممکن است هنگام تولد به کودک منتقل شود.
  • آنفولانزا
  • توکسوپلاسموز، عفونت ناشی از انگل موجود در مدفوع یا خاک
  • عفونت قارچی
  • ویروس زیکا

با شستن مرتب دست‌ها می‌توانید از برخی عفونت‌ها جلوگیری کنید. با انجام واکسیناسیون از سایر موارد مانند ویروس هپاتیت B و آنفولانزا جلوگیری می‌شود.

زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید

در صورتی که در بارداری با چنین عوارض دوران بارداری روبه‌رو شدید، به پزشک مراجعه کنید:

  • خونریزی از واژن
  • تورم ناگهانی در دست یا صورت
  • درد در شکم
  • تب
  • سردردهای شدید
  • سرگیجه
  • استفراغ مداوم
  • تاری دید

همچنین اگر فکر می‌کنید کودکان در سه ماهه سوم بارداری به‌طور ناگهانی کمتر از حد معمول حرکت می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید.

جلوگیری از عوارض بارداری
جلوگیری از عوارض بارداری

چگونه می‌توان از عوارض دوران بارداری جلوگیری کرد؟

همانطور که گفتیم همه عوارض قابل پیشگیری نیست. با این حال نکاتی وجود دارد که به بارداری سالم کمک می‌کند:

  • اگر به فکر بارداری هستید، حتما با پزشک مشورت داشته باشید تا به شما در جلوگیری از هرگونه عوارض احتمالی کمک کند.
  • یک رژیم غذایی سالم باید شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات، پروتئین بدون چربی و فیبر باشد.
  • ویتامین‌های دوران بارداری را روزانه مصرف کنید.
  • برای تمامی ویزیت‌های قبل و دوران بارداری به پزشک مراجعه کنید.
  • از مصرف سیگار خودداری کنید.
  • از مصرف الکل و مواد مخدر غیر قانونی خودداری کنید.
  • سطح استرس خود را با گوش دادن به موسیقی و انجام یوگا کاهش دهید.

کنترل استرس در بارداری

کنترل استرس در بارداری

استرس در بارداری بسیار شایع است. از آنجایی که تغییرات زیادی طی بارداری ایجاد می‌شود، می‌تواند عاملی در ایجاد استرس در بارداری باشد.

اگر مادری سطح بالایی از استرس را طی طولانی مدت تجربه کند، ممکن است باعث مشکلاتی مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی شود. 

همچنین استرس طی این مدت احتمال تولد نوزاد نارس یا کم وزن را افزایش می‌دهد. به همین جهت توصیه می‌شود که به راهکارهای کنترل استرس توجه داشته باشید.

عواملی که باعث استرس در بارداری می‌شود؟

برخی از دلایل رایج استرس در بارداری به شرح زیر است:

  • مشکلاتی در بارداری مانند حالت تهوع صبحگاهی، یبوست، خستگی یا کمردرد بروز می‌کند.
  • تغییرات هورمونی و به دنبال آن تغییرات خلق و خو که کنترل استرس را سخت‌تر می‌کند.
  • ممکن است در خصوص زایمان، تولد یا نحوه مراقبت از کودک خود نگران باشید.
  • ممکن است به دلیل مشغله‌هایی که به واسطه شغل خود در چنین شرایطی دچار استرس شوید.
  • نگرانی در خصوص غذا خوردن خود یا هر مورد دیگری که بر کودک شما تاثیر می‌گذارد، می‌تواند ذهن شما را درگیر کند.
استرس در بارداری
استرس در بارداری

چگونه می‌توان استرس در بارداری را کنترل کرد؟

چندین نکته ساده در خصوص کنترل استرس وجود دارد که به شرح زیر است:

خواب کافی داشته باشید

هرچه خواب کافی داشته باشید، دچار استرس کمتری خواهید شد. در حقیقت تغییراتی که در ظاهر و سایز بدن ایجاد می‌شود، می‌تواند خواب را برای مادران بسیار چالش‌برانگیز کند. 

خواب برای سلامت جسمی و روانی بسیار مهم است و باید ۷ تا ۹ ساعت در طی شبانه روز بخوابید. راهکارهایی که به راحت‌تر خوابیدن شما در طی شبانه روز کمک می‌کند:

  • با این حال که بارداری می‌تواند منجر به خستگی شود اما سعی کنید در طول روز بیشتر از ۳۰ دقیقه نخوابید.
  • با نزدیک شدن به زمان خواب، مصرف کافئین را محدود کنید.
  • از غذاهایی که باعث افزایش سوء هاضمه و اختلال در خواب می‌شود مانند غذاهای سنگین، غذاهای پرچرب یا سرخ شده، مرکبات و نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید.
  • در طول روز کمی در معرض نور آفتاب قرار بگیرید و هنگام شب در اتاقی خنک و تاریک بخوابید.

به حمام بروید

حمام یکی از بهترین گزینه‌هایی است که می‌توانید برای کنترل استرس و اضطراب خود در نظر داشته باشید. علاوه بر این به کاهش درد عضلانی نیز کمک می‌کند.

این نکته را در نظر داشته باشید که باید حتما با آب ولرم دوش بگیرید نه با آب داغ، به خصوص اگر در سه ماهه اول بارداری هستید.

ورزش کنید

ورزش به ترشح اندورفین و جریان خون کمک می‌کند و همچنین ذهن شما را از مواردی که باعث ایجاد استرس می‌شود دور خواهد کرد. 

هر ورزشی برای خانم‌های باردار مناسب نیست، به همین جهت دقت داشته باشید که نوع بی‌خطر و مناسب با شرایطی که دارید را انتخاب کنید.

به‌طور مثال مواردی مانند یوگا، پیلاتس یا یک پیاده روی ساده برای خانم‌های باردار گزینه‌های بسیار خوبی هستند.

کنترل استرس با ورزش
کنترل استرس در بارداری با ورزش

ماساژ بگیرید

ماساژ دادن را باید به شخصی بسپارید که با توجه به شرایطی که دارید برای شما مشکل ساز نشود. نیازی نیست که حتما ماساژ دادن را به ماساژور بسپارید. 

می‌توانید از همسر خود بخواهید که شما را ماساژ ملایم دهد. به‌طور مثال ماساژ دادن شانه می‌تواند بسیار خوب باشد.

فشار کاری را کاهش دهید

اگر در طی بارداری سرکار می‌روید، ممکن است هر روز رفتن به سرکار و فشار شغلی کاری که دارید، منجر به استرس در شما شود. 

اگر رفت و آمدها برای شما استرس‌زا است، در صورت امکان، چند روزی را در هفته به صورت دورکاری کارهای خود را انجام دهید.

باید به خوبی از خود مراقبت کنید

  • باید به‌طور منظم غذاهای مغذی بخورید
  • استراحت کافی داشته باشید
  • به‌طور منظم ورزش کنید
  • از مواردی مانند الکل، سیگار یا مواد مخدر خودداری کنید.

از واکنش‌های منفی نسبت به استرس خودداری کنید

گاهی برخی از راهکارهایی که برای مقابله با استرس انجام می‌دهیم، تنها منجر به بدتر شدن مشکلات می‌شود. از واکنش‌های منفی جهت مقابله با استرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • دوری کردن از افراد
  • خوابیدن بیش از حد نیاز برای فرار از مشکلات
  • حذف وعده‌های غذایی یا خوردن غذاهای ناسالم
  • استفاده از الکل و تنباکو
خواب کافی در بارداری
خواب کافی برای کاهش استرس در بارداری

دیگر راهکارهایی که برای کاهش استرس در بارداری به شما توصیه می‌شود به شرح زیر است:

  1. در صورت داشتن استرس با پزشک خود صحبت کنید تا کمی آرام شوید آنها قطعا به شما خواهند گفت که این حالت موقتی است و برطرف می‌شود.
  2. غذاهای سالم بخورید، به اندازه کافی بخوابید و ورزش کنید.
  3. فعالیت‌هایی که اجباری به انجام آن ندارید را محدود کنید و از همسر خود بخواهید در کارهای خانه به شما کمک کند.
  4. مدیتیشن انجام دهید.
  5. مواردی را که منجر به استرس شما می‌شوند، شناسایی کنید و سعی در برطرف کردن آنها داشته باشید.

شیردهی

مواد غذایی مفید در شیردهی

مصرف مواد غذایی مفید در شیردهی همانند طی بارداری بسیار مهم است. همه خانم‌ها طی بارداری به تغذیه خود اهمیت می‌دهند؛ اما، در اغلب مواقع تغذیه مفید پس از شیردهی را نادیده می‌گیرند.

مصرف غذاهای سالم و مصرف ویتامین‌های مورد نیاز در بارداری بسیار مهم است. تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری قلبی کمک کند.

اگر به کودک از شیر خودتان می‌دهید، باید مواد غذایی مفید در شیردهی را مصرف کنید که هم برای شما و هم برای کودکتان مفید باشد. شیردهی می‌تواند به حفظ انرژی و افزایش تولید شیر کمک کند.

بیشتر بخوانید: فواید شیردهی برای مادر و نوزاد

۱. آووکادو از مواد غذایی مفید در شیردهی

آووکادو یک منبع غذایی سالم و مفید برای مادران شیرده است. اغلب مادران به دلیل فعالیت و شیردهی، بسیار گرسنه هستند و زمان بسیار کمی برای تهیه و خوردن وعده غذایی دارند.

آووکادو نزدیک به ۸۰ درصد چربی دارد و علاوه بر تامین چربی‌های سالم برای بدن، به احساس سیری در شما کمک می‌کند. آووکادو همچنین منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B، ویتامین K، فولات، پتاسیم، ویتامین C و ویتامین E است.

مواد غذایی مفید در شیردهی
مواد غذایی مفید در شیردهی

۲.  آجیل

از دیگر مواد غذایی مفید در شیردهی مصرف آجیل است. آجیل سرشار از مواد معدنی ضروری مانند آهن، کلسیم، روی، ویتامین K و ویتامین B است.

علاوه بر این، منبع سالمی از اسیدهای چرب ضروری و پروتئین است. آجیل علاوه بر ترکیب فوق‌العاده تغذیه‌ای که دارد، در بسیاری از موارد به عنوان مواد غذایی شیرده در نظر گرفته می‌شود.

۳.  لوبیا و حبوبات

لوبیا و حبوبات منابع خوبی از پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و فیتواستروژن‌هاست. خوردن انواع لوبیا و حبوبات نه تنها برای سلامت عمومی بدن شما مفید است، بلکه برای شیردهی فواید زیادی دارد.

۴. سبزیجاتی با برگ سبز

اولین اقدامی‌ که در خصوص افزایش شیر مادر در نظر می‌گیرند، مصرف سبزیجات است. به طور کلی مصرف سبزیجات برای سلامت عمومی بدن بسیار مفید است.

سبزیجات برگ سبز حاوی فیتو استروژن است که تاثیرات مثبتی بر تولید شیر دارد و از مواد غذایی مفید برای شیردهی است.

بیشتر بخوانید: مقوی کردن شیر مادر با رعایت چند نکته

۵.  اوتمیل (جو دوسر)

برخی از مادران معتقدند که با مصرف جو دوسر شیرشان افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، بلغور جو دو سر آهن زیادی دارد. سطح پایین آهن در بدن می‌تواند منجر به کمبود شیر در بدن شود. بنابراین، باید به اندازه کافی مواد غذایی سرشار از آهن مصرف کنید.

۶.  دانه کدو تنبل

کافی است چند دانه از کدو تنبل مصرف کنید تا تمام آهن مورد نیاز شما تامین شود، به همین جهت توصیه می‌شود از این مواد مغذی طی روز مصرف کنید.

۷. انواع توت‌های قرمز

میوه‌هایی مانند تمشک یا توت فرنگی سرشار از ویتامین C است که منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و همچنین برای رشد استخوان‌ها ضروری است.

تغذیه در شیردهی
تغذیه در شیردهی

۸.  زنجبیل

زنجبیل علاوه بر اینکه برای تهوع صبحگاهی مفید است، مصرف آن پس از زایمان نیز فواید زیادی دارد. در واقع با مصرف زنجبیل مقدار شیر شما افزایش پیدا می‌کند. سعی کنید زنجبیل را همراه با چای میل کنید و در برنامه روزانه خود داشته باشید.

۹. دانه‌های کنجد

دانه‌های کنجد سرشار از کلسیم هستند که یک ماده مغذی برای مادران شیرده و نوزادان است. مصرف سه قاشق غذاخوری از دانه‌های کنجد می‌تواند برای مادران شیرده بسیار مفید باشد.

۱۰.  ماهی سالمون

ماهی سالمون سرشار از پروتئین، امگا ۳، ویتامین B-12  و … بوده و یک چربی ضروری برای رشد سیستم عصبی کودک است.

۱۱.  گوشت گاو

گوشت گاو یک غذای غنی از آهن است. در صورت کمبود آهن در بدن، سطح انرژی و شیر شما به حداقل می‌رسد. با مصرف این مواد غذایی مفید در شیردهی می‌توانید آهن موردنیاز بدن را تامین کنید.

۱۲.  زردچوبه

با مصرف زردچوبه می‌توانید میزان شیر را افزایش دهید. همچنین زردچوبه خاصیت ضد التهابی دارد که به درمان و پیشگیری از ورم سینه‌ها کمک می‌کند.

۱۳. هویج

هویج حاوی بتاکاروتن است، نوعی آنتی اکسیدان که با خوردن آن به ویتامین A تبدیل می‌شود. این ماده مغذی برای بینایی، ایمنی و سلامت کلی بدن هم برای مادر و هم برای کودک بسیار مفید است.

۱۴.  برنج قهوه‌ای

کربوهیدرات‌های پیچیده موجود در غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای می‌تواند به افزایش انرژی کمک کند و جز مواد غذایی مفید در شیردهی باشد.

۱۵.  شیر

مطالعات نشان می‌دهد که خانم‌ها در شیردهی کمی از تراکم استخوان را از دست می‌دهند. در واقع اگر مادر شیرده در رژیم غذایی خود کلسیم کافی دریافت نکند، بدن کلسیم را از استخوان‌های بدن می‌گیرد تا آن را به کودک برساند.

تنها با نوشیدن یک لیوان شیر بدون چربی ۳۰ درصد از کلسیم مورد نیاز روزانه شما تامین می‌شود.

۱۶.  ماست یونانی

علاوه بر اینکه پروتئین موجود در ماست یونانی می‌تواند به شما کمک کند که مدت زمان بیشتری سیر بمانید و همچنین مواد غذایی عالی برای دریافت کلسیم است.

اهمیت مصرف شیر در شیردهی
اهمیت مصرف شیر در شیردهی

۱۷. سیب زمینی

شواهد مبنی بر آن است که مصرف سیب زمینی انرژی را افزایش می‌دهد و با خستگی مبارزه می‌کند و همچنین سرشار از ویتامین A است. همچنین یک ماده مغذی مفید برای رشد بینایی کودک، سیستم ایمنی و عملکرد اندام‌ها است.

۱۸.  تخم مرغ

تخم مرغ سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین B-12 است که برای سیستم عصبی مفید خواهد بود. برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که B-12 ممکن است خلق و خو، انرژی و حافظه شما را تقویت کند.