سرطان واژن نوعی نادر از سرطان است که از واژن شروع می‌شود. واژن، لوله عضلانی است که رحم را به اندام تناسلی خارجی متصل می‌کند. سرطان واژن بیشتر در سلول‌هایی که سطح واژن را می‌پوشاند، رخ می‌دهد.

چندین نوع سرطان می‌تواند پیشرفت و به سایر نقاط واژن سرایت کند. معمولا سرطانی که از واژن شروع می‌شود (سرطان اولیه واژن) بسیار نادر است.

هرچه این بیماری در مراحل اولیه شناسایی شود، شانس درمان بیشتر خواهد بود. در حقیقت درمان سرطانی که به خارج از واژن گسترش پیدا کرده است، بسیار دشوارتر خواهد بود.

انواع سرطان واژن

سلول سنگفرشی

در این نوع سرطان، بیماری از پوشش واژن شروع می‌شود و به آرامی‌ توسعه پیدا می‌کند. طبق تحقیقات انجام شده تقریبا از هر ۱۰ مورد، ۹ مورد از این نوع هستند.

آدنوکارسینوم

این نوع، از سلول‌های غده واژن شروع می‌شود و دومین نوع شایع سرطان واژن است که بیشتر در خانم‌های بالای ۵۰ سال مشاهده می‌شود.

ملانوما

این نوع سرطان از سلول‌هایی شروع می‌شود که به پوست رنگ می‌دهد.

سارکوم

این نوع از دیواره‌های واژن شروع می‌شود و تنها درصد کمی از سرطان‌های واژن را تشکیل می‌دهد.

سرطان واژن در مراحل اولیه که تنها پوشش داخلی واژن را تحت تاثیری قرار می‌دهد، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و طی یک معاینه معمولی لگن تشخیص داده می‌شود.

سرطان واژن چه علائمی دارد؟

در صورتی که سرطان به بافت‌های دیگر گسترش پیدا کند، باعث ایجاد چنین علائمی می‌شود. از شایع‌ترین آنها، خونریزی غیر طبیعی واژینال در این مواقع است:

• یائسگی
• خونریزی حین یا بعد از رابطه جنسی
• خونریزی بین قاعدگی
• همچنین ممکن است خونریزی شدیدتر باشد یا بیش از حد ادامه داشته باشد.

از دیگر علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترشحات واژن آبکی، خونی یا همراه با بو است.
• تکرر ادرار یا ادرار همراه با درد وجود دارد.
• درد لگن به خصوص هنگام رابطه جنسی احساس می‌شود.
• احساس توده در واژن
• خارش مداوم در واژن
• یبوست
• وجود خون در مدفوع یا ادرار
• کمردرد
• پاهای متورم
• فیستول در مرحله بعدی سرطان

این نکته را به یاد داشته باشید که این علائم ممکن است به دلیل بیماری‌های غیر از سرطان نیز باشد، به همین جهت بهتر است پس از مشاهده این موارد، برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

علت سرطان واژن چیست و چه کسانی در معرض خطر این بیماری هستند؟

علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست؛ اما، به‌طور کلی سرطان واژن می‌تواند با موارد زیر مرتبط باشد:

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

این عفونت مقاربتی، شایع‌ترین علت سرطان واژن است. در اغلب مواقع این ویروس ضرری برای افراد ندارد؛ اما، در صورتی که عفونت به صورت مداوم و با انواع پرخطر باشد، می‌تواند در طول زمان منجر به سرطان شود.

سرطان دهانه رحم در گذشته

HPV اغلب باعث سرطان دهانه رحم می‌شود.

دی اتیل استیل بسترول (DES)

این دارو قبلا برای جلوگیری از سقط جنین به خانم‌های باردار داده می‌شد که امروزه مصرف آن متوقف شده است. به همین جهت علت سرطان واژن به دلیل مصرف این دارو بسیار نادر است.

از دیگر عوامل خطرساز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه هیسترکتومی چه توده خوش خیم و چه بدخیم باشد.
• مصرف سیگار خطر ابتلا به سرطان واژن را بیش از دو برابر می‌کند.
• در افراد کمتر از ۴۰ سال این بیماری بسیار نادر است؛ اما، تقریبا نیمی از موارد در خانم‌های بالای ۷۰ سال رخ می‌دهد.
• بر اساس تحقیقات انجام شده سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند در نتیجه شرایطی مانند HIV یا لوپوس باشد.
• تغییراتی در سلول‌های پوشانده واژن که به عنوان نئوپلازی داخل اپیتلیال واژن شناخته می‌شود.
• سابقه سرطان به خصوص اگر با رادیوتراپی درمان شده باشید.
• داشتن هر یک از این عوامل خطر به معنی ابتلا به سرطان واژن نیست و همچنین نداشتن هر یک از این موارد به این معنی نیست که ابتلا به سرطان واژن در شما غیر ممکن است.

چه کسانی به سرطان واژن مبتلا می‌شوند؟

سرطان واژن در خانم‌های ۶۰ ساله یا بالاتر، بسیار شایع‌تر است. تقریبا نیمی از مواردی که گزارش شده است در خانم‌های ۶۰ سال یا بیشتر رخ می‌دهد. 

آمارها نشان می‌دهد که تنها ۱۵ درصد از موارد گزارش شده در خانم‌های کمتر از ۴۰ سال مشاهده می‌شود.

سرطان واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ابتدا سابقه پزشکی شما را مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس معاینات لگنی را برای متوجه شدن علل احتمالی و علائم شما انجام می‌دهند. همچنین آزمایش پاپ اسمیر را برای بررسی سلول‌های غیر طبیعی در ناحیه واژن انجام خواهند داد.

اگر پاپ اسمیر سلول‌های غیر طبیعی را نشان دهد، پزشک کولپوسکوپی را انجام خواهد داد. این روشی است که در آن از یک ابزار بزرگ نمایی به نام کولپوسکوپی برای بررسی دیواره‌های واژن و دهانه رحم استفاده می‌شود تا متوجه شوند سلول‌های غیر طبیعی در کدام قسمت قرار دارند.

در صورتی که این نوع سرطان تشخیص داده شود، پزشک به احتمال زیاد MRI، سی تی اسکن یا اسکن PET را انجام می‌دهد تا متوجه شود که آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است یا خیر.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت داشتن علائم مرتبط با سرطان واژن مانند خونریزی غیر طبیعی از واژن باید به پزشک مراجعه کنید. از آنجایی که این نوع از سرطان باعث ایجاد علائم نمی‌شود، باید به‌طور مکرر معاینات لگن را انجام دهید.

مراحل سرطان واژن

با تعیین مراحل متوجه می‌شوید که سرطان چقدر گسترش یافته است. چهار مرحله اصلی با اضافه یک مرحله پیش سرطانی واژن وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:

نئوپلازی داخل اپیتلیال واژن

نوعی پیش سرطان است. سلول‌های غیر طبیعی در پوشش واژن وجود دارد؛ اما، در حال رشد یا گسترش نیستند. در واقع در این مرحله سرطان وجود سرطان وجود ندارد.

مرحله ۱

سرطان در دیواره واژن وجود دارد.

مرحله ۲

سرطان به بافت کنار واژن گسترش یافته؛ اما، هنوز به دیواره لگن گسترش نیافته است.

مرحله ۳

سرطان بیشتر به داخل لگن و دیواره لگن گسترش یافته است. ممکن است به غدد لنفاوی مجاور نیز سرایت کرده باشد.

مرحله ۴

این مرحله، به دو مرحله فرعی تقسیم می‌شود:

• در مرحله ۴A سرطان به مثانه، رکتوم یا هر دو گسترش یافته است.
• در مرحله ۴B سرطان در سراسر بدن به اندام‌هایی مانند ریه‌ها، کبد یا غدد لنفاوی دورتر گسترش یافته است.

سرطان واژن چگونه درمان می‌شود؟

اگر سرطان در مرحله ۱ و در یک سوم بالایی واژن قرار دارد، ممکن است برای برداشتن تومور و ناحیه کوچکی از بافت سالم اطراف آن به جراحی نیاز باشد. این روش درمانی معمولا همراه با پرتو درمانی انجام خواهد گرفت.

رادیوتراپی رایج‌ترین روش درمانی مورد استفاده در تمامی مراحل سرطان واژن است. در برخی موارد ممکن است نیاز به شیمی درمانی نیز باشد.

اگر قبلا رادیوتراپی در ناحیه واژن انجام داده باشید، پزشک احتمالا عمل جراحی را توصیه می‌کند. بسته به اندازه، محل و حاشیه تومور ممکن است موارد زیر را طی عمل حذف کنند:

• فقط تومور و ناحیه کوچکی از بافت سالم اطراف آن
• بخشی یا تمام واژن
• بیشتر اندام‌های تناسلی یا لگنی شما

سرطان در مرحله ۴B به‌طور کلی قابل درمان نیست؛ اما، با درمان می‌توان علائم را کاهش داد. در این مواقع ممکن است پزشک متخصص زنان کرج رادیوتراپی یا شیمی درمانی را توصیه کند.

راهکارهایی برای جلوگیری از سرطان واژن

هیچ راه مطمئن و مشخصی برای جلوگیری از این عارضه وجود ندارد. با این حال نکاتی را در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد که احتمال این بیماری را کاهش می‌دهد:

به‌طور منظم معاینه لگن و تست پاپ اسمیر را انجام دهید

با انجام این معاینات می‌توانید سرطان واژن را به موقع تشخیص دهید. زمانی که این بیماری در مراحل ابتدایی شناسایی شود، احتمال درمان آن بیشتر خواهد بود.

در خصوص واکسن HPV از پزشک خود سوال کنید

با زدن واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن و سایر سرطان‌های مرتبط با HPV کاهش یابد.

از مصرف سیگار خودداری کنید

سیگار از دیگر مواردی است که برای در امان ماندن از سرطان واژن باید از آن خودداری کنید.

چگونگی رابطه جنسی پس از زایمان، از سوالات متداولی‌ست که از سوی زوجین پس از اتمام بارداری مطرح می‌شود. بارداری و زایمان تغییرات زیادی در بدن شما و همچنین زندگی جنسی شما ایجاد می‌کند.

تغییرات هورمونی پس از زایمان ممکن است بافت واژن را نازک و حساس‌تر کند. قسمت‌هایی از جمله واژن، رحم و دهانه رحم باید حالت طبیعی خود را به دست بیاورند تا بتوانید رابطه جنسی را شروع کنید.

چه مدت پس از زایمان می‌توان رابطه جنسی داشت؟

همانطور که گفتیم بدن شما پس از زایمان به استراحت نیاز دارد. هیچ زمان مشخصی برای شروع رابطه جنسی پس از زایمان وجود ندارد. 

با این حال اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که چهار تا شش هفته پس از زایمان باید صبر کنید.

پس از اینکه پزشک به شما اجازه شروع فعالیت‌های جنسی را داد، ممکن است همچنان نیاز داشته باشید که فعالیت خود را به آرامی انجام دهید. 

علاوه بر ریکاوری فیزیکی، باید با وجود عضو جدید خانواده، با خواب کمتر و تغییرات ایجاد شده در برنامه خود سازگار شوید.

بیشتر بخوانید: رابطه جنسی در بارداری

زایمان چه تاثیری بر رابطه جنسی دارد؟

رابطه جنسی پس از زایمان احساس متفاوتی دارد. مطالعه‌ای که در این باره انجام شده است، نشان می‌دهد که ۸۳ درصد از خانم‌ها در سه ماه اول پس از زایمان مشکلات جنسی را تجربه می‌کنند.

با این حال هرچه از زمان زایمان می‌گذرد، مشکلات کمتر می‌شود. شایع‌ترین مشکلات مرتبط رابطه جنسی پس از بارداری به شرح زیر است:

• خشکی واژن
• بافت نازک واژن
• از دست دادن خاصیت ارتجاعی در بافت واژن
• پارگی پرینه یا اپیزیوتومی
• خونریزی
• شل شدن عضلات
• درد
• خستگی
• کاهش میل جنسی

هورمون‌ها نقش مهمی ‌در بهبودی پس از زایمان و بازگشت به فعالیت جنسی طبیعی دارند.

در روزهای ابتدایی پس از زایمان، استروژن به سطح قبل از بارداری کاهش می‌یابد. در صورت شیردهی، سطح استروژن ممکن است کمتر از سطح قبل از بارداری باشد.

استروژن به مرطوب نگهداشتن واژن کمک می‌کند؛ بنابراین، سطح پایین این هورمون احتمال خشکی واژن را افزایش می‌دهد.

بافت خشک واژن منجر به تحریک، حتی خونریزی در طول رابطه جنسی می‌شود، چنین حالتی ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.

زایمان طبیعی به‌طور موقت منجر به کشیده شدن عضلات واژن می‌شود. این عضلات به زمان برای بازگشت به حالت طبیعی نیاز دارد.

اگر در حین زایمان واژینال دچار پارگی پرینه یا اپیزیوتومی‌ شده‌اید، ممکن است روند بهبود طولانی‌تر شود. اگر مدت کمی پس از زایمان رابطه جنسی داشته باشید، احتمال ابتلا به عفونت افزایش پیدا می‌کند.

زایمان سزارین نیز می‌تواند بر حس واژن تاثیرگذار باشد. همین مسائل هورمونی می‌تواند بافت واژن را خشک و نازک کند و احتمالا رابطه جنسی دردناک شود.

جهت رابطه جنسی پس از زایمان سزارین نیز باید دوران نقاهت را بگذرانید؛ بنابراین، مطمئن شوید که محل برش قبل از شروع مجدد رابطه جنسی به درستی بهبود پیدا کند.

آیا خونریزی حین رابطه جنسی پس از زایمان طبیعی است؟

در هفته‌های بلافاصله پس از زایمان، احتمالا با بهبودی رحم، خونریزی منظمی را تجربه می‌کنید. رابطه جنسی ممکن است باعث از دست دادن خون اضافی شود.

به همین جهت ممکن است واژن در هفته‌های اولیه پس از زایمان خشک‌تر و حساس‌تر شود. چنین حالتی می‌تواند باعث نازک‌تر شدن ماهیچه‌ها و در نهایت پارگی یا آسیب شود.

حتی امکان التهاب و تورم واژن نیز وجود دارد، در این مواقع خونریزی غیرطبیعی نخواهد بود.

اگر خونریزی در حین رابطه جنسی طی ۴ تا ۶ هفته متوقف نشد یا بدتر شد، باید به بهترین متخصص زنان در کرج مراجعه کنید.

اثرات بارداری و زایمان بر میل جنسی

هورمون‌های استروژن و پروژسترون برای این که کودک رشد خوب و سالمی ‌داشته باشد، لازم است. همچنین برای میل جنسی شما بسیار مهم و حیاتی هستند.

سطح این هورمون‌ها در بارداری بسیار بالاست. زمانی که کودک متولد می‌شود، سطح آن کاهش می‌یابد و به سطح قبل از بارداری باز می‌گردد.

در واقع کاهش این هورمون به این معنی است که ممکن است تا چند هفته هیچ تمایل جنسی نداشته باشید. به هر حال باید به مدت ۴ تا ۶ هفته منتظر بمانید؛ زیرا، طی این مدت بدن شما بهبود پیدا می‌کند.

برخی به مدت زمان طولانی‌تری، حتی به مدت ۶ ماه نیاز دارند. اگر در حال شیردهی هستید، ممکن است به زمان بیشتری برای بازگشت میل جنسی نسبت به خانم‌هایی که شیر نمی‌دهند، داشته باشید. زیرا، شیردهی سطح استروژن را پایین نگه می‌دارد.

نکاتی جهت بهبود رابطه جنسی پس از زایمان

جهت اینکه رابطه جنسی سالم و رضایت بخشی پس از زایمان و بارداری داشته باشید، باید به این نکات توجه کنید:

آهسته شروع کنید

در هفته‌های ابتدایی پس از زایمان که هیچ رابطه جنسی را شروع نکرده‌اید، ممکن است سخت باشد که مجدد همانند قبل از بارداری خود عمل کنید. 

برای اینکه مجددا رابطه خوبی را شروع کنید به صورت آهسته و با ماساژ دادن برای نزدیک‌تر شدن به یکدیگر کمک بگیرید.

پیش‌نوازی را افزایش دهید

باید به واژن اجازه دهید تا ترشحات طبیعی را برای شروع رابطه جنسی داشته باشد، که با پیش‌نوازی این امکان فراهم می‌شود.

از روان‌کننده‌ها استفاده کنید

ممکن است به روان‌کننده نیاز داشته باشید؛ زیرا، هورمون‌های شما مجددا تنظیم می‌شود. بهتر است روان‌کننده‌هایی بر پایه آب را به جای نوع روغنی انتخاب کنید.

تمرینات کگل را انجام دهید

تمرینات کگل به ترمیم بافت عضلات لگن کمک می‌کند. این تمرین می‌تواند به مشکلات پس از زایمان نیز مانند بی اختیاری کمک ‌کند. 

ورزش عضلات در بازگشت قدرت و احساس در واژن نیز موثر هستند. استقامت خود را با نگهداشتن طولانی‌تر افزایش دهید.

برای رابطه جنسی وقت بگذارید

با داشتن نوزادی جدید در خانه ممکن است شما و همسرتان زمان زیادی برای شروع یک رابطه جنسی پس از زایمان نداشته باشید. 

برای باهم بودن باید زمان مشخصی را در نظر بگیرید تا عجله‌ای نداشته باشید یا اینکه مضطرب نشوید.

کلام آخر

بارداری منجر به تغییرات فیزیکی زیادی در بدن شما می‌شوند. به همین جهت چهار تا شش هفته پس از زایمان به خود فرصت دهید تا مجددا رابطه جنسی داشته باشید.

در طی دوران نقاهت، رحم کوچک می‌شود، هورمون‌ها به سطح قبل از بارداری بر می‌گردند، عضلات قدرت و ثبات خود را به دست می‌آورند.

پس از اینکه پزشک رابطه جنسی پس از زایمان را اجازه داد، باید برای فعالیت جنسی خود وقت بگذارید.

اگر هرگونه درد یا علائمی را تجربه کردید، با پزشک خود در این باره صحبت کنید. رابطه جنسی دردناک ممکن است نشانه شرایط غیر مرتبط با بهبودی در بارداری باشد.