در برخی از مواقع، قبل یا حین تولد بند ناف از طریق دهانه رحم به داخل واژن می‌رود، به این عارضه افتادگی بند ناف در بارداری یا پرولاپس بند ناف گفته می‌شود که نیاز به درمان فوری دارد تا فشار جنین به بند ناف، منجر به قطع اکسیژن نشود.

زمانی که چنین حالتی ایجاد می‌شود، بند ناف بین بدن نوزاد و استخوان‌های لگن تحت فشار قرار می‌گیرد.

منظور از افتادگی بند ناف چیست؟

بند ناف ساختار انعطاف‌پذیری دارد و شبیه به لوله است که در دوران بارداری جنین را به مادر متصل می‌کند. در واقع با وجود این بافت در بارداری، مواد مغذی به نوزاد منتقل می‌شود و مواد زائد از این طریق از بین می‌رود یا خارج می‌شود.

این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بندناف از بین جنین و دهانه رحم به داخل واژن خارج شده باشد. افتادگی بند ناف ممکن است قبل یا در حین زایمان ایجاد شود.

افتادگی بند ناف چه عواقبی را در پی دارد؟

خوشبختانه این عارضه نادر است؛ اما، در صورت ایجاد چنین مشکلی می‌تواند برای مادر بسیار خطرناک باشد. 

هنگامی که چنین مشکلی حین زایمان رخ می‌دهد، بند ناف بین جنین و دهانه رحم قرار می‌گیرد و فشرده می‌شود که منجر به از دست دادن اکسیژن و حتی مرده زایی می‌شود.

علت افتادگی بند ناف چیست؟

از علل شایع افتادگی بند ناف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پارگی زودرس غشا
• زایمان زودرس
• بارداری چند قلو
• پلی هیدرآمنیوس (وجود مقادیر زیاد مایع آمنیوتیک)
• قرارگیری نوزاد در حالت بریچ

نحوه تشخیص افتادگی بند ناف چگونه است؟

این عارضه با مشاهده یا لمس هنگام معاینه لگن مشخص می‌شود. علاوه بر این گاهی نوزاد ضربان غیر طبیعی دارد که به عنوان برادی کاردی یا کند شدن ضربان قلب شناخته می‌شود (ضربان قلب کمتر از ۱۲۰ در دقیقه).

حتی خود فرد نیز می‌تواند بند ناف را در واژن احساس کند. با این حال در برخی از افراد تنها با ضربان قلب غیر طبیعی چنین مشکلی شناسایی می‌شود.

از آنجایی که بند ناف کشیده و فشرده می‌شود، باعث کاهش جریان خون به نوزاد می‌شود. در نهایت افت ناگهانی یا تغییر در ضربان قلب نوزاد ایجاد خواهد شد.

بیشتر بخوانید: گره حقیقی بند ناف؛ گره خوردن بند ناف

پرولاپس بند ناف چگونه کنترل می‌شود؟

افتادگی بند ناف یک وضعیت حاد در خانم‌های باردار است که نیاز به زایمان فوری دارد. در این مواقع باید زایمان سزارین برای خانم باردار انجام گیرد. 

پزشک موقعیت جنین را با دست بالا می‌برد تا از فشرده شدن بند ناف جلوگیری کند و زایمان هرچه سریع‌تر انجام گیرد.

در واقع متخصصین معتقد هستند که فاصله زمانی بین تشخیص و زایمان باید ۳۰ دقیقه باشد. برای از افراد بسته به شرایطی که دارند ممکن است زایمان هرچه سریع‌تر انجام گیرد.

تا زمانی که شرایط برای زایمان فراهم شود، پزشک ممکن است دست خود را به داخل واژن کند و قسمتی از نوزاد را که منجر به فشرده شدن بند ناف شده است، به آرامی بلند کند. 

علاوه بر این راهکارهای دیگری نیز در صورت نیاز از سوی پزشک در نظر گرفته می‌شود. هرچه در روند درمان تاخیر وجود داشته باشد، احتمال مرگ یا آسیب مغزی بیشتر خواهد شد. 

در واقع افتادگی بند ناف اگر در خارج از بیمارستان رخ دهد، خطر مرگ نوزاد ۱۸ برابر بیشتر از مواردی است که در بیمارستان اتفاق می‌افتد.

چه افرادی در معرض ابتلا به افتادگی بند ناف قرار دارند؟

چندین مورد وجود دارد که می‌تواند خطر افتادگی بند ناف را افزایش دهد که این موارد به شرح زیر است:

• بارداری چند قلو
• زایمان زودرس
• نوزادی با وزن کم
• حالت بریچ (حالتی که پا یا باسن نوزاد به سمت کانال تولد باشد)
• مایع آمنیوتیک بیش از حد
• پارگی زودرس غشا (زمانی که کیسه آب قبل از ۳۷ هفتگی پاره می‌شود، به این معنی که کیسه پر از مایع نوزاد شما را احاطه کرده است و قبل از موعد انتظار پاره می‌شود)

از دیگر عوامل خطرساز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آمنیوتومی
• نمونه‌گیری از خون جنین
• بررسی نقایص مادرزادی

آیا می‌توان از افتادگی بند ناف جلوگیری کرد؟

چنین عارضه احتمالی در بارداری غیرقابل پیش‌بینی است و راهکاری برای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد. از آنجایی که بند ناف در بارداری زیاد حرکت می‌کند، نمی‌توان افتادگی بند ناف را پیش‌بینی کرد.

در واقع چنین مشکلی می‌تواند بدون وجود هیچ عامل خطرسازی در خانم‌ها باردار ایجاد شود؛ اما، اگر با توجه به مواردی که برای شما ذکر کردیم، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر افتادگی بند ناف هستید، در صورت صلاحدید بهترین متخصص زنان در کرج نیاز به مراجعه یا بستری شدن در بیمارستان دارید.

در اغلب بارداری‌ها جفت در بالا یا به کنار رحم متصل می‌شود. جفت سرراهی زمانی رخ می‌دهد که جفت نوزاد کاملا دهانه رحم یا قسمت خروجی آن را مسدود می‌کند. 

جفت ساختاری است که در طی بارداری داخل رحم ایجاد می‌شود و اکسیژن و تغذیه را برای کودکان فراهم می‌کند. جفت از طریق بندناف به نوزاد متصل می‌شود.

این عارضه می‌تواند منجر به خونریزی شدید در طی بارداری و زایمان شود. اگر طی بارداری جفت سرراهی داشته باشید، ممکن است در بارداری و هنگام زایمان دچار خونریزی شوید. 

در این مواقع پزشک به بیمار توصیه می‌کند از فعالیت‌هایی از جمله رابطه جنسی در بارداری، استفاده از تامپون، دویدن، پریدن و… که منجر به انقباض می‌شود، خودداری کنید.

در صورتی که جفت سرراهی در بارداری برطرف نشود، پزشک در نهایت زایمان سزارین را برای مادر باردار در نظر می‌گیرد.

جفت سرراهی چه علائمی دارد؟

خونریزی از واژن به رنگ قرمز روشن و بدون درد در نیمه دوم بارداری از علائم اصلی جفت سرراهی است. برخی از خانم‌ها ممکن است دچار انقباض شوند. 

مواقعی که جفت سرراهی در اوایل بارداری تشخیص داده می‌شود، این مشکل برطرف خواهد شد. با بزرگ شدن رحم، فاصله بین دهانه رحم و جفت افزایش پیدا می‌کند. 

هرچه جفت دهانه رحم را بپوشاند و در اواخر بارداری روی دهانه رحم باقی بماند، احتمال برطرف شدن آن بسیار کمتر است. علت دقیق ایجاد چنین مشکلی هنوز مشخص نشده است.

مواردی که خطر جفت سرراهی را افزایش می‌دهد

جفت سرراهی بیشتر در این خانم‌ها مشاهده می‌شود:

• سابقه بارداری داشته‌اند.
• زخم‌هایی روی رحم به دلیل سابقه زایمان سزارین، برداشتن فیبروم رحمی، اتساع و کورتاژ وجود داشته باشد.
• در بارداری قبلی جفت سرراهی وجود داشته است.
• بارداری چند قلو وجود دارد.
• مادر بیش از ۳۵ سال سن دارد.
• در صورتی که مادر از دخانیات مصرف کند.

جفت سرراهی در بارداری چه عوارضی دارد؟

در صورت وجود جفت سرراهی تحت نظر پزشک خواهید بود تا ایجاد هر گونه عوارض احتمالی را کاهش دهد:

خونریزی

خونریزی شدید می‌تواند در حین زایمان یا چند ساعت اول پس از زایمان رخ دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله آیا خونریزی بعد از زایمان طبیعی است را مطالعه کنید.

زایمان زودرس

گاهی خونریزی شدید منجر به زایمان سزارین اورژانسی قبل از اتمام دوره بارداری می‌شود.

جفت سرراهی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

این عارضه در بارداری با انجام سونوگرافی قابل تشخیص است. همچنین زمانی که خانم قبل از تولد دچار خونریزی واژینال می‌شود، احتمال ایجاد چنین عوارضی در او داده خواهد شد.

در این مواقع ممکن است پزشک لازم بداند که سونوگرافی شکم و واژینال انجام گیرد. جهت بررسی از ابزاری در داخل واژن استفاده می‌کنند.

چه درمانی برای جفت سرراهی وجود دارد؟

هیچ درمان یا جراحی قطعی برای درمان جفت سرراهی وجود ندارد؛ اما، گزینه‌هایی برای کنترل خونریزی ناشی از جفت سرراهی وجود دارد، کنترل این عارضه در بارداری به عواملی همچون موارد زیر بستگی دارد:

• میزان خونریزی
• متوقف شدن خونریزی
• مدت زمان بارداری
• شرایط سلامتی نوزاد و مادر
• موقعیت جفت و نوزاد

اگر جفت سرراهی در بارداری برطرف نشود، هدف از درمان این است که بتوانید تا اتمام بارداری بدون نیاز به زایمان اورژانسی ادامه دهید. 

در اغلب مواقع همه خانم‌هایی که جفت سرراهی درمان نشده دارند، نیاز به زایمان سزارین خواهند داشت.

برای خونریزی کم یا بدون خونریزی

در این مواقع ممکن است پزشک استراحت کردن را توصیه کند، در واقع به این منظور که از فعالیت‌هایی مانند رابطه جنسی و ورزش که منجر به خونریزی می‌شود، باید خودداری شود.

در صورت وجود خونریزی باید به دنبال مراقبت‌های فوری پزشکی باشید. در صورتی که خونریزی مجدد شروع یا شدیدتر شد، باید در اسرع وقت به بیمارستان بروید.

در صورتی که جفت طوری باشد که رحم را کاملا نپوشانده باشد، ممکن است مادر باردار بتواند زایمان طبیعی داشته باشد.

برای خونریزی شدید

در صورت خونریزی شدید، مادر باید فورا خود را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برساند. خونریزی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد. 

در صورتی که خونریزی ادامه داشته باشد، گاهی بهترین متخصص زنان در کرج صلاح می‌داند که زایمان را زودتر انجام دهد. 

اگر زایمان قبل از ۳۷ هفتگی انجام شود، پزشک کورتیکو استروئیدها را جهت رشد ریه‌های نوزاد پیشنهاد خواهد کرد.

برای خونریزی که متوقف نمی‌شود

اگر خونریزی قابل کنترل نباشد یا نوزاد در وضعیت مناسبی قرار نداشته باشد، مادر به احتمال زیاد به سزارین اورژانسی نیاز خواهد داشت حتی اگر نوزاد نارس باشد.